Werkgroepen#
1 Wie niet horen wil moet voelen#
Natuurkunde in actie, met toepassing VR-game (traagheid ervaren in de ruimte)
Jan van Riswick RU Nijmegen
Deelnemers zullen aan den lijve ervaren hoe concepten op een alternatieve, actieve en creatieve manier behandeld kunnen worden. De werkvormen zijn direct toepasbaar in de les. Enthousiaste leerlingen (en docenten) willen vaak meer. Dat kan: veel concepten kunnen we ervaren en vandaaruit (beter) begrijpen en onthouden, zoals kracht (en optellen), wetten van Newton, arbeid, energie-omzetting, middelpuntzoekende kracht, gewicht, draaimoment, schijngestalten van de maan, stroom, spanning, trillingen en golven, interferentie, breking, weerkaatsing, temperatuur, faseovergangen en nog veel meer! En als uitsmijter: hockeyen in de ruimte met VR-bril voor de ‘ultieme traagheidservaring’ en het ontwikkelen van het kracht-concept!
Presentatie WND 2024 Natuurkunde in Actie
2 Het Klimaatspel#
G. Wrzesińska en H. Wisse Urbo3D
Tijdens deze sessie gaan we in teams van drie aan de slag met het Urbo3D Klimaatspel. Het Urbo3D Klimaatspel biedt een innovatieve en interactieve manier voor leerlingen om te leren over klimaatverandering en duurzaamheid. Het spel transformeert leren in een boeiende ervaring, waardoor complexe concepten toegankelijk en leuk worden voor leerlingen in het voortgezet onderwijs. In het spel herontwerpen de leerlingen hun eigen buurt, of een willekeurige buurt, in een realistische 3D-omgeving. Hun opdracht is om passende oplossingen te vinden voor de lokale gevolgen van klimaatverandering, terwijl ze ook moeten voldoen aan de opdracht om nieuwe woningen te bouwen. Meer informatie over het spel vindt u op onze website: https://urbo3d.com/het-klimaatspel/. Aan het gebruik van het spel op uw school zijn kosten verbonden. Het is echter mogelijk om subsidie aan te vragen bij de gemeente of een organisatie voor natuur- en milieueducatie. Voor meer informatie over de kosten, zie: https://urbo3d.com/prijzen/. NB: Om deel te nemen heeft u een eigen laptop nodig (geen tablet of telefoon), bij voorkeur met een muis.
3 Breng uw les tot leven met de doelgerichte presentaties en video’s van Polaris#
Peter Koopmans en Arjen Wielemaker
Boom voortgezet onderwijs
Polaris biedt bij elke paragraaf een handige PowerPointpresentatie en uitlegvideo die je helpen bij het voorbereiden en geven van je lessen. De presentaties kun je gemakkelijk interactief maken en aanpassen aan jouw eigen stijl en didactische voorkeuren. In deze workshop wissel je ideeën uit over hoe je de presentaties kunt verrijken met actuele onderwerpen, formatieve vragen, video’s en meer. Daarna ga je zelf aan de slag om een presentatie helemaal naar jouw smaak aan te passen. Na de workshop delen we alle aangepaste presentaties, zodat je die direct in je lessen kunt gebruiken.
4 Natuurkunde via AI gehoord#
Arno Rijnders
Norbertus (Tongerlo)
Hoe kun je de natuurkunde laten horen?
Schrijf een song over een onderdeel van de natuurkunde, laat AI er muziek bij ‘schrijven’ en gebruik dit als geheugensteuntje in een afspeellijst. Creëer vervolgens een PPT of filmpje gebaseerd op de tekst en speel dit af in de les, geef de leerlingen een link of plaats het openbaar op het internet. De mogelijkheden zijn eindeloos.
Geen idee hoe je aan de slag moet gaan?
Via deze workshop worden de mogelijkheden getoond en kunnen we samen wellicht een volledige database aanleggen om leerlingen op nog weer eens een andere manier naar de natuurkunde te laten ‘kijken’.
Een voorproefje van de mogelijkheden? Video over het elektromagnetisch spectrum: Een drietal songs, (nog) zonder beeld:
Workshop natuurkunde op muziek
5 Omgaan met misinformatie in wetenschappelijk onderwijs#
Diederik Roosch
NHL Stenden
Het is al lang een bekend fenomeen dat wetenschappelijke conclusies en consensus in twijfel worden getrokken door grote groepen in de samenleving. Het is daarom moeilijk om effectief beleid te voeren op bijvoorbeeld het gebied van vaccinatie of milieu. De oorzaken hiervan zijn complex waarbij allerlei aspecten een rol spelen. Een belangrijk aspect is de overdaad aan misleidende informatie op internet die er bewust of onbewust op wordt verspreid. In deze workshop wil ik niet alleen het probleem van misinformatie aan de orde stellen, maar zal ik ook een aantal strategieën aanbieden om hier in het bèta-onderwijs mee om te gaan. Deze strategieën zijn gebaseerd op het onderzoek van Jonathan Osborne (Stanford Graduate School of Education) die veel en groot onderzoek naar dit onderwerp heeft gedaan. Deze workshop bestaat uit een presentatie met veel interactieve momenten en ruimte voor discussie.
WND verslag - Omgaan met misinformatie in het wetenschappelijk onderwijs
WND-workshop misinformatie
6 Houtje-touwtje proeven en demonstraties met Stevin#
Ruud Brouwer en Kim Blankendaal
STEVIN natuurkunde
In Stevin staan veel proeven en demonstraties. Soms met ingewikkelde apparaten, maar veel vaker met speelgoed en ‘houtje-touwtje’-materiaal. De verbazing en verwondering is juist groter als je met simpele spullen natuurkunde zichtbaar kunt maken en kan uitleggen. Het allermooiste is natuurlijk dat de leerling zelf zijn practicum materiaal bij elkaar zoekt en ermee experimenteert, zoals bijvoorbeeld bij de Whirling Watcher of De bol die danst en zwaait.
We gaan weer een hoop van onze ideeën en proeven laten zien, die je zo kan toepassen in de klas of zelfs in een praktisch schoolexamen.
7 Wat kun je nog meer met je practicummateriaal?#
Tom Gerrits
VOS instrumenten
Zijn uw proefopstellingen ook bedekt onder een dun laagje stof? Veel van deze proefopstellingen hebben waarschijnlijk een zodanig specifieke toepassing dat ze slechts één keer per jaar van de plank worden gehaald (of erger nog, ze worden helemaal niet gebruikt). Er is echter vaak veel meer mogelijk met de apparatuur die u al heeft dan u denkt! Tijdens deze workshop gaan deelnemers met elkaar in gesprek/discussie over de haalbaarheid van mogelijke leerdoelen bij populaire practica- en demonstratieopstellingen, zoals een opticarail, Van de Graaff generator, een luchtkussenbaan, et cetera. Er is ook ruimte voor eigen inbreng. De effectiviteit van leerdoelen wordt tijdens het gesprek geëvalueerd met het raamwerk van Millar (1999) (zie hiernaast).
PP WND.odp
Verlsag werkgroep wat kun je nog meer met je practicummateriaal
8 Je persoonlijke online interactieve boek in 10 klikken: het is makkelijker dan je denkt!#
Tom van Woudenberg
Technische Universiteit Delft
Vanuit de behoefte om divers digitaal leermateriaal aan onze studenten van de TU Delft aan te bieden zijn we uitgekomen op interactieve online boeken. Het is met zulke boeken mogelijk een gepersonaliseerde en interactieve leerervaring te creëren voor de student, inclusief toepassingen met Python in de browser. Voor docenten biedt het een handig middel om samen leermateriaal te ontwikkelen. Echter, de leercurve voor het gebruik van dit soort tools is steil, wat heeft geleid tot ons open TeachBooks platform: onze visie is om het makkelijk te maken voor alle docenten om een TeachBook (een interactief online boek) te maken. We ontwikkelen en maken gebruik van open-source tools en platforms, waardoor iedereen op elk moment een online TeachBook kan maken zonder commerciële licenties. Onze handigste tools zijn een template waarmee je in slechts 10 klikken je TeachBook online hebt, een stap-voor-stap handleiding voor het maken van TeachBooks voor gebruikers van verschillende niveaus, en een collectie van software om de leerervaring van de student binnen de TeachBooks te verbeteren!
Tijdens de workshop komt aan bod hoe we onze TeachBooks hebben gebruikt in bachelor en mastervakken van diverse opleidingen aan de TU Delft. Daarnaast de belofte dat iedereen (met een laptop) de workshop afsluit met z’n eigen persoonlijke TeachBook online! Maar pas op, het is een verslavend proces; voor je het weet ben je niet te stoppen en werk je samen met collega’s binnen en buiten je onderwijsinstelling aan elkaars interactieve online leerervaringen! Nu al benieuwd, bezoek dan onze website: https://teachbooks.tudelft.nl/. Of lees de publicatie van mijn collega’s in de NVOX van september 2024.
241214 WND
Verslag WND conferentie
9 Het bouwen van een timer#
Cathy Baars
Martinuscollege/U-Talent/Texas Instruments
Tijdens deze workshop over modeldidactiek verkennen we op een onderzoekende manier de concepten veerconstante en massa-veersysteem. De deelnemers werken in groepen met verschillende onderzoeksvragen, die tijdens een gezamenlijke kringdiscussie worden besproken. Samen stellen we het model voor het massa-veersysteem vast. Het hoogtepunt van de modeldidactiek is de modelcheck: in deze workshop het bouwen van een timer, waarmee we het ontwikkelde model in de praktijk testen. Modeldidactiek, een methode voor docent-gestuurd ontdekkend leren, stimuleert het heen-en-weer denken tussen verschijnselen en modellen in verschillende representaties, zoals grafieken, schetsen en formules. Deze hands-on aanpak helpt leerlingen om natuurkundige concepten beter te begrijpen, en hun redeneervaardigheden en uitlegcapaciteiten te versterken. De methodiek stimuleert leerlingen om te denken als wetenschappers en ingenieurs. Tijdens deze workshop maakt u kennis met deze interactieve en onderzoekende lesmethode voor de bètavakken.
10 Gebruikten de “Native Americans” natuurkunde?#
Cathy Baars
Martinuscollege/U-Talent/Texas Instruments
Deze workshop draait om het ontdekken van natuurkundige principes door middel van onderzoekend leren, met behulp van sensoren die kunnen worden aangesloten op de grafische rekenmachine. Als methodiek wordt modeldidactiek gebruikt, een aanpak waarbij docent-gestuurd ontdekkend leren centraal staat. Deelnemers werken samen aan het ontwikkelen van verschillende modellen en leren heen-en-weer denken tussen observaties en verschillende representaties (zoals grafieken, tabellen, tekeningen en formules) van deze modellen. Door gebruik te maken van diverse representaties en te discussiëren over de interpretatie ervan, ervaren de deelnemers hoe modeldidactiek leerlingen helpt om te denken als wetenschappers.
11 AstroSounds in de klas#
Erica Andreotti, Renaat Frans, Ann Steppe en Jeroen Op den Kelder
University Colleges Leuven-Limburg
Sterren trillen net zoals muziekinstrumenten. Een muziekinstrument kan je herkennen aan de specifieke klankkleur van het instrument. Net zo kan je ook een ster herkennen aan het timbre van het geluid van de sterrentrillingen. Het AstroSounds-team ontwierp enkele STEAM-lespakketten rond sterrenkunde, muziek, fysica, biologie en chemie. Er worden ook linken gelegd met taalonderwijs. We bekijken de sterrenkunde vanuit een nieuw perspectief. We scheppen ruimte voor exploratie en contemplatie om zo de verwondering op te wekken voor de (on)gehoorde geluiden van onze sterrenhemel. Volgende thema’s komen aan bod: Wat is geluid? Hoe kunnen we het geluid van trillende sterren horen? Hoe kunnen we verschillende toonhoogtes horen en bestaat er een verband met de afmetingen van sterren? Eigenfrequenties en klankkleur van sterren meten. Eenvoudige klanksynthese van trillende sterren programmeren. AstroSounds is een citizen science project gesubsidieerd door de Vlaamse Overheid. De lespakketten werden ontwikkeld in samenwerking met ESERO Belgium. Meer info op: https://www.astrosounds.be/.
AstroSounds-WND-2024-metstergeluiden
12 Oordeelsvorming binnen het natuurkundeonderwijs - Een (vaak) ongehoorde benadering#
Tore van der Leij
Universiteit Twente - ELAN Docentontwikkeling/Hondsrug College Emmen
Naast het verwerven en toepassen van natuurkundige vakkennis, heeft het natuurkundeonderwijs ook een meer algemeen vormende taak. Deze komt onder andere tot uitdrukking in het examenprogramma, waarin oordeelsvorming als vaardigheid is opgenomen. Het ondersteunen van leerlingen in hun morele reflectie, waarvan oordeelsvorming onderdeel is, is van groot belang voor hun identiteitsontwikkeling. Oordeelsvorming vindt natuurlijk niet plaats in een vacuüm, maar veelal binnen actuele, urgente en relevante contexten. Klimaatverandering is hiervan een levensecht en groot voorbeeld. Hierbij treden allerlei dilemma’s op de voorgrond waartoe de leerling zich op de een of andere manier verhoudt en, idealiter, waarover de leerling zich een oordeel leert vormen. Behalve dat dergelijke dilemma’s vaak een natuurkundig-conceptuele dimensie hebben, hebben ze ook een moreel-ethische dimensie. Om uiteenlopende, vaak legitieme redenen komen docenten er niet of nauwelijks aan toe om hier in hun lessen tijd en aandacht aan te schenken. Binnen deze workshop worden handvatten aangereikt om dit toch te doen – een (vaak) ongehoorde benadering dus. We gaan aan het werk met een ‘ethische matrix’. Hierin worden ten aanzien van een dilemma vanuit meerdere – vaak ongehoorde – perspectieven, argumenten en morele waarden gepresenteerd. In hoeverre zijn deze gebaseerd op betrouwbare bronnen en van waarde om te komen tot een oordeel?
De matrix biedt structuur om in groepjes met elkaar het gesprek te voeren over het dilemma en is relatief eenvoudig inpasbaar in de les. Ook bespreken we de rol van de docent in dergelijk onderwijs.
Bijdrage WND_TorevanderLeij
DE OPDRACHT
INVULSCHEMA ARGUMENTEN EN WAARDEN
MORELE WAARDEN - OVERZICHT_zonder afbeeldingen
Presentatie_WND_2024_TvdLeij
13 Sterrenkunde met de klas!#
Rob Walrecht
Rob Walrecht Productions
Iedereen die op een mooie, heldere avond de sterrenhemel ziet is onder de indruk. Welke ster is dat? Welke sterrenbeelden zie je? En wat kun je in de klas doen om het begrijpelijk te maken? Daarvoor hebben wij allerlei instrumenten en modellen voor u. Zo leert de planisfeer (of de zelfbouw draaibare sterrenkaart) je de sterrenbeelden en sterren (her-)kennen. Heel gemakkelijk, door hem in te stellen op de datum en de tijd: dan toont het venster de sterrenhemel van dat moment. Om de bewegingen van de planeten om de zon, en van de maan om de aarde te begrijpen is er de Astroset Maan & Planeten, bestaande uit twee modellen: het Tafelplanetarium en het Aarde-Maan model. Verder zijn er drie bouwplaten: de zelfbouw draaibare sterrenkaart, zonnewijzer en het kwadrant (om hoogten te bepalen!). En niet te vergeten het unieke Zonnestelselmodel: een schaalmodel van het zonnestelsel in kaartjes, waarmee je een Planetenpad kunt maken, én een beknopte encyclopedie van het zonnestelsel. In de workshop neem ik u mee langs al die lesmaterialen, demonstreer ik ze zo goed mogelijk en gaan we samen een aantal Vragen en Opdrachten maken over de planisfeer. Die V&O komen uit de 12-delige cursus ‘Leer het heelal begrijpen!’, speciaal ontwikkeld voor docenten. Zie www.walrecht.nl.
14 (On)gehoord denken bij demonstraties: denkklassen#
Wouter Spaan
Hogeschool van Amsterdam
Wat zou het mooi zijn als we het denken van leerlingen hóórbaar zouden kunnen maken. Dat lukt niet helemaal, maar het hardop denken stimuleren, kan wel. Vanuit wiskunde is de didactiek van denkklassen (building thinking classrooms) overgewaaid. Binnen de les is er daarbij uitgebreid aandacht voor een uitdagend probleem dat de leerlingen samenwerkend in kleine groepjes oplossen, terwijl ze gebruik maken van een verticaal whiteboard (waarvoor heel goedkope oplossingen bestaan). De afgelopen maanden heb ik ervaring met de didactiek van denkklassen opgedaan in mijn lessen aan de tweedegraads lerarenopleiding. De opdrachten die ik heb gegeven, waren meestal gerelateerd aan demonstratie-experimenten. Het blijkt dat veel natuurkunde-onderwerpen erg geschikt zijn om goede denkopdrachten bij te verzinnen. Studenten worden gaandeweg steeds enthousiaster (wanneer heb jij voor het laatst gehoord ‘ik ben er zeker bij straks, want ik wil niet weer van een medestudent moeten horen hoe leuk het was’) en hun denkprocessen krijgen steeds meer diepgang met meer oog voor detail. In de workshop geef ik een heel korte inleiding van het idee denkklassen. Vervolgens voeren we een paar good practices uit, natuurlijk inclusief bijbehorende demonstraties en actieve uitvoering door de deelnemers. Tot slot is er nog kort ruimte om gezamenlijk een mogelijke denkopdracht te verzinnen.
Denkklassen bij natuurkunde
Kort WND verslag WG 14 Denkklassen
15 De didactiek van golfmachines#
Roger Rikken
HAN lerarenopleiding
Voor veel middelbare scholieren zijn golven behoorlijk abstract en lastig voor te stellen. Gedurende de laatste tweehonderd jaar zijn er daarom vele modellen ontwikkeld die het begrip van golven en golfverschijnselen moeten vergemakkelijken. Hoewel veel docenten gebruik maken van de vele simulaties en animaties die op het internet te vinden zijn is er altijd nog iets te zeggen voor een fysieke demonstratie met een golfmachine. Golfmachines zijn tastbaar, verrassend en hun werking is door een zichtbaar mechaniek vaak inzichtelijker. Met behulp van een 3D printer en wat eenvoudige materialen zijn veel verschillende golfmachines zelf te bouwen.
In deze workshop behandelen we een aantal van deze verschillende golfmachines en bekijken we hoe deze kunnen helpen om bepaalde golfconcepten aan te leren. Via demonstraties en toelichtingen komen we tot een indeling in twee categorieën, elk met hun eigen voor- en nadelen en kenmerkende toepasbaarheid. Tips voor het zelf maken (en links naar digitale bestanden en ontwerpen) worden verstrekt tijdens de werkgroep.
Handout
WND 2024 De didactiek van golfmachines
WND verslag De didactiek van golfmachines
16 Modeldidactiek in de onderbouw#
Onne Slooten
Project modeldidactiek (NVON/Bètapartners)
Hoe bereik je in je onderbouwklassen diepgaand begrip en zorg je voor interessante lessen? Hoe zorg je dat je leerlingen écht nadenken zodat ze de lesstof onthouden, en werk je tegelijk ook nog aan basisvaardigheden? Modeldidactiek is een didactische methode voor docent-gestuurd ontdekkend leren voor de bètavakken, waarbij leerlingen samenwerkend komen tot conceptuele modellen o.a. met experimenten die zij zelf vormgeven. Deze aanpak leert hen heen-en-weer denken tussen verschijnselen en modellen/begrippen, weergegeven in verschillende representaties, zoals tabellen, grafieken, schetsen, schematische weergaven, formules, analogieën en fysieke modellen.
Voor een onderbouwklas klinkt bovenstaande wellicht te hoog gegrepen. Niets is echter minder waar. Juist in onderbouw zijn leerlingen nog aan het ontwikkelen in hoe ze leren en zijn ze daardoor eerder bereid om het eens op een andere manier te proberen.
Tijdens deze workshop voeren we twee practica uit die uitstekend passen in de 2e of 3e klas. Het eerste practicum is een echt onderzoekspracticum waarbij het er vooral om gaat om leerlingen bepaalde onderzoeksvaardigheden aan te leren. Dit kan vervolgens worden toegepast in het tweede practicum, waarbij leerlingen het verband onderzoeken tussen massa en zwaartekracht.
Modeldidactiek werkgroep wnd 2024
NNV artikel modeldidactiek
WND verslag werkgroep modeldidactiek
17 Showthephysics: Natuurkunde laat je zien#
Wim Sonneveld, Ed van den Berg, Peter Dekkers, Freek Pols en Kirsten Stadermann
Showdefysica-team
Demonstreren is leuk. Er een show van maken en vooral je leerlingen prikkelen actief mee te denken. Demonstreren van natuurkundige verschijnselen is verrassend, inspirerend en leerzaam.
Na het succesvolle Showdefysica3, met ruim 80 demonstraties, presenteren we nu de vertaalde open online versie: ShowthePhysics. Hierin vind je een selectie van 99 demonstraties uit de eerste drie ShowdeFysica boeken, aangevuld met filmpjes, foto’s en applets. In de workshop presenteren we het online open access boek, en doorlopen we o.a. de mogelijkheden van data-analyse in Python. Uiteraard demonstreren we een mooie set van demonstraties uit het bestaande repertoire.
2024 WND werkgroep 17 Show the Physics 13 dec 24
18 Sneak preview: eerste veldraadpleging conceptsyllabus bij het nieuwe examenprogramma#
Berenice Michels, Jason van Steenis, Albert Ballast en Hester Verpaalen
CvTE/syllabuscommissie natuurkunde
Ben je geïnteresseerd om te weten hoe de centrale examens eruit gaan zien als de nieuwe examenprogramma’s worden ingevoerd? De syllabus bepaalt mede de inhoud van de centrale examens.
Rond de WND levert de vakvernieuwingscommissie natuurkunde haar concept-examenprogramma’s voor vmbo, havo en vwo op. De centraal-exameneindtermen uit dit programma worden onder verantwoordelijkheid van het CvTE gespecificeerd in een examen-syllabus. De syllabuscommissie is al in september aan het werk gegaan (aan de hand van het tussenproduct van de vakvernieuwingscommissie).
De syllabuscommissie legt graag haar eerste ideeën over de specificatie van een aantal eindtermen aan jullie voor. Kom naar de werkgroep, en praat mee over hoe deze specificaties eruit gaan zien!
19 Relativity Lab: een simulatie omgeving voor speciale relativiteitstheorie#
Paul Alstein en Kim Krijtenburg-Lewerissa
Freudenthal Instituut, UU
De wereld van Einstein’s speciale relativiteitstheorie staat ver van onze dagelijkse belevingswereld. Dit maakt het moeilijk om leerlingen op activerende wijze kennis te laten maken met speciale relativiteitstheorie. Daarom hebben wij Relativity Lab ontwikkeld: een online simulatie omgeving waarin leerlingen zelf relativistische simulatie experimenten kunnen uitvoeren. Doordat simulaties kunnen worden vertoond vanuit verschillende referentiekaders, biedt Relativity Lab de mogelijkheid om op ontdekkende wijze kennis te maken met relativistische effecten.
In het kader van mijn promotieonderzoek heeft een groep van onderzoekers en VO docenten drie lesmodules ontwikkeld waarin simulatie opdrachten centraal staan. Hierbij maken we gebruik van onderzoekend leren: leerlingen formuleren eerst een hypothese, die ze vervolgens testen door middel van een simulatie. Tijdens de workshop bespreken we de belangrijkste inzichten uit ons onderzoek. Daarnaast is er tijd om zelf aan de slag te gaan met Relativity Lab en om met elkaar te bespreken hoe de ontwikkelde materialen kunnen worden ingezet in de les.
20 Experimenteren met geluid in het voortgezet onderwijs, op het hbo en in het bedrijfsleven#
Hogescholen Technische Natuurkunde
In deze workshop word je kort geïnformeerd over de 4 opleidingen Technische Natuurkunde die Nederland heeft en worden de verschillen tussen hbo en wo toegelicht. Daarna ga je zelf aan de slag met experimenten uit het hbo en wordt de vertaalslag gemaakt naar proefjes voor het voortgezet onderwijs. Proefbeschrijvingen met alledaagse apparatuur zorgen ervoor dat het direct toepasbaar is in de klas. We sluiten af met voorbeelden van toepassingen van geluid binnen het hbo en het werkveld.
Docentenhandleiding
Proefbeschrijving workshop
WND verslag - Hogescholen TN - 2024
21 Nieuwe concept-examenprogramma’s#
Erik Woldhuis
SLO
Hoe gaat de inhoud van het vak natuurkunde veranderen? Daar nemen we je in deze workshop in mee. De afgelopen twee jaar heeft een commissie van docenten en lerarenopleiders onder verantwoordelijkheid van SLO gewerkt aan de actualisatie van de examenprogramma’s natuurkunde en NaSk1 voor vmbo, havo en vwo. Dat werk is nu inhoudelijk klaar en de examenprogramma’s worden binnenkort gepubliceerd. In deze workshop bespreken we de nieuwe examenprogramma’s: wat is er veranderd en gelijk gebleven, hoe is het proces verlopen, welke keuzes zijn gemaakt, hoe nu verder?
22 Klimaat en energie, de interactieve energietransitie masterclass#
Jelte Bosma en Marijn van Vliet
Darel Educatie
De energietransitie, uitgelegd en uitgedaagd! Hoeveel energie gebruiken we eigenlijk op de wereld? En waar gebruiken we het allemaal voor? Hoe snel gaat klimaatverandering? En waarom gaat het overschakelen naar duurzame energie niet sneller? Ontdek de energietransitie met de interactieve masterclasses! Leerlingen krijgen een helder en volledig overzicht van het huidige energiesysteem, inzicht in de uitdagingen en de duurzame oplossingen. Met onder andere de klimaatklok opdracht, zet de interactieve masterclass aan tot nadenken over je eigen rol en medeverantwoordelijkheid voor deze uitdaging. Met prikkelende lesvormen en ideeën waarmee we jullie leerlingen en de samenleving willen motiveren in plaats van polariseren. De gastlessen worden op non-profit basis verzorgd door (energie)professionals.
Over Darel Education:
De missie van Darel Education is het vergroten van het draagvlak in de Nederlandse samenleving voor de beslissingen en activiteiten die nodig zijn om de energietransitie te laten slagen. Darel Education ontwikkelt belangeloos educatiemodules over energie en klimaat voor het voortgezet onderwijs, beroepsonderwijs en bedrijven om dit breder maatschappelijk draagvlak te creëren.
WND - Darel Energietransitie Masterclass - Presentatie - 14-12-2024
WND verslag De energietransitie masterclass 2025
23 Modeldidactiek, werken met opgaven#
W. van Elsäcker
Ichthus Lyceum
Modeldidactiek is een didactische methode voor docent-gestuurd ontdekkend leren voor de bètavakken, waarbij leerlingen samenwerkend komen tot conceptuele modellen o.a. met experimenten die zij zelf vormgeven. Deze aanpak leert hen heen-en-weer denken tussen verschijnselen en modellen/begrippen, weergegeven in verschillende representaties, zoals tabellen, grafieken, schetsen, schematische weergaven, formules, analogieën en fysieke modellen.
In deze workshop werken we specifiek aan opgaven uit een boek en hoe je die kunt inzetten om de modellen/begrippen te implementeren, met de modeldidactiek als basis.
23 Modeldidactiek, werken met opgaven, W. van Elsäcker
24 De decibel, who ordered this?#
Paul Doorschot
HAN tweedegraads lerarenopleiding Natuurkunde & Overal Natuurkunde (Noordhoff)
Herken je dit probleem? ‘Decibel is tien keer een 10-log en als er 3 dB bij komt, verdubbelt het geluid’. Dit praten leerlingen prima na op de toets, maar zo’n puur ‘technische’ definitie zegt ze te weinig. Waarom is plus hier keer? Waarom een logaritme? Wie bedénkt dit?
In deze workshop ervaar je eerst zelf hoe geluid klinkt dat steeds harder wordt. Vervolgens koppel ik dáár aan hoe de dB-schaal matcht met je ervaring. Hieruit volgt de betere, op menselijke ervaring gebaseerde definitie van geluidssterkte, zoals die schaal historisch ook bedoeld is en die bruikbaar is in je klassen. De dB is ontwikkeld vanuit de psychofysica: de fysica van de waarneming. Behalve dB, zijn er meer psychofysische onderwerpen rondom het auditief systeem interessant waar ik bij wil stilstaan: bijvoorbeeld richting horen en klanken horen (je auditief systeem doet iets anders dan een frequentie-analyse). Bij natuurkunde worden soms psychofysische onderwerpen behandeld (bijvoorbeeld kleurenleer), vaak wordt dan het ‘psycho’-gedeelte weggelaten. Daarmee doe je het onderwerp en de leerlingen te kort, wat kan leiden tot misconcepten. Terwijl: psychofysica kan juist een brug vormen tussen ‘schoolboekjes’-natuurkunde en dat wat leerlingen zelf ervaren.
25 Ongehoorde kansen met Quantum: dé NLT-module over Quantumcomputing#
Michiel Thijssen
Universiteit Leiden
Kansen met Quantum is de enige gecertificeerde vwo-module voor het vak NLT (Natuur, Leven en Technologie) over de beloftes van quantumcomputing. Weinigen hebben er al over gehoord, maar al over een jaar of 10 is rekenen met qubits voor iedereen gewoon. Om niet (zoals met AI) overvallen te worden door deze nieuwe technologie, kan je quantumcomputing met deze module begrijpen en krijgen de maatschappelijke en ethische gevolgen van de quantumleap die het rekenen met qubits met zich meebrengt ook aandacht. Tijdens deze workshop ontdek je hoe leerlingen met eenvoudige wiskunde ingewikkeld lijkende dingen als teleportatie kunnen begrijpen. We spelen Alice en Bob om quantum protocollen te bevatten en je leert welke extra uitdaging de module biedt voor gevorderde leerlingen. NB: Neem je eigen device mee en bekijk alvast de leerling-versie van de module, op https://quantumrules.nl/kansen-met-quantum-2/.
.jpg)
WND verslag wg 25 - Michiel Thijssen
WND 2024 workshop KmQ
26 Leren redeneren met formules#
Harrie Eijkelhof en Peter Kop
UU/UL
In de bovenbouw van havo en vwo spelen formules een belangrijke rol, tenminste in de vakken wiskunde A/B en natuurkunde. Dat is zichtbaar bij de centrale examens, maar de afstemming tussen zowel de wiskunde en natuurkunde examens als tussen voortgezet onderwijs en hoger onderwijs is bepaald niet optimaal. Dit laatste wordt bevestigd in gesprekken met docenten uit het hoger onderwijs. In de workshop bespreken we recente voorbeelden van Nederlandse wis- en natuurkunde examens en we suggereren aanpassingen aan de hand van internationale literatuur.
Wat we voor ogen hebben is het ontwikkelen van een vakdidactische leerlijn die leerlingen houvast kan bieden in het omgaan met formules binnen de natuurwetenschappen en wiskunde. Dat zorgt hopelijk voor een betere startpositie in het hoger onderwijs.
We maken graag gebruik van ervaringen van deelnemers, werkzaam in het onderwijs of in de lerarenopleiding.
27 Samenwerkend actief natuurkundig denken#
Kars Verbeek
Radboud Docenten Academie & Kandinsky college Nijmegen
In traditionele lessen start de les vaak met uitleg van theorie, eventueel met een uitgewerkte opgave en gaan de leerlingen tenslotte aan de slag met opgaven uit het boek. In het meest ideale geval zijn alle leerlingen gedurende de les actief met natuurkunde bezig en is daar boven het licht aan. In deze workshop worden verschillende werkvormen gedemonstreerd waarbij deelnemers aan het ‘samenwerkend actief natuurkundig denken’ worden gezet. Werkvormen als ‘Quantum-dammen’, ‘Grafieken rennen’, ‘Orkest van buizen, planken en een 555 timer IC’, ‘Uitbeelden van het pad van een geladen deeltje in een E/B-veld’, ‘Traagheid-Race met golfballen’, ‘Building Thinking Classroom’, ‘Trendlijn Toppers’ worden met de deelnemers uitgeprobeerd en de didactiek wordt besproken. Tenslotte worden aan het einde van de workshop de meeste recente vakdidactische inzichten besproken en hoe speel je in op misconcepten? Hoe geef je als docent feedback? Hoe zorg je dat alle leerlingen bijdragen?
S,t-diagrammen rennen_WND2024
Ultrasone afstandsensor 13-12-2024.cmr7
WND_actief_samenwerkend_leren_13dec2024_VBK
28 Een effectief begin en einde van je natuurkundeles#
Erica Huppelschoten en Rick Pötgens
ThiemeMeulenhoff
Hoe maak je effectieve lessen waarin elke leerling optimaal de kans krijgt om te leren? Bewezen effectief leren, ook wel aangeduid als evidence-informed of evidence-based werken, heeft sinds het verschijnen van het boek ‘Wijze lessen’ – uit 2019 – een vlucht genomen binnen het onderwijs. In dit boek worden twaalf instructieprincipes of bouwstenen voor effectieve didactiek uitgelegd. Bij ThiemeMeulenhoff zijn we bezig deze twaalf bouwstenen steeds beter in onze methodes te integreren. Hierbij werken we samen met Gino Camp, bijzonder hoogleraar aan de Open Universiteit Nederland en één van de auteurs van ‘Wijze lessen’.
In deze interactieve lezing zoomen we in op vijf van de twaalf bouwstenen. Je hoort hoe je die goed kunt inzetten aan het begin en/of einde van je natuurkundeles.
Bouwsteen 1: Activeer relevante voorkennis
Bouwsteen 2: Geef duidelijke, gestructureerde en uitdagende instructie
Bouwsteen 6: Gebruik manieren om te achterhalen of de hele klas het begrepen heeft
Bouwsteen 8: Spreid oefening met leerstof in de tijd
Bouwsteen 10: Gebruik toetsing als leer- en oefenstrategie We leggen uit wat bovenstaande bouwstenen inhouden en haken daarbij aan bij voorkennis en veelvoorkomende misconcepten. Met voorbeelden uit Newton, Systematische Natuurkunde en open lesmateriaal komen we tot concrete toepassingen voor de start en afsluiting van je les. Je gaat naar huis met veel ideeën en voorbeelden om effectief leren in je eigen klassen te introduceren. Mis het niet!
29 Snel formatief handelen met diagnostische vragen#
Jelle Brill en Sofie Faes
Het nieuwe lyceum/NVON
Als docent kun je betere beslissingen maken als je weet wat er in de hoofden van leerlingen gebeurt. Met een diagnostische vraag kun je veelvoorkomende misvattingen snel zichtbaar maken. Als de leerling of docent er vervolgens een actie aan verbindt is het een manier om makkelijk formatief te handelen in de les. Tijdens deze interactieve lezing ervaar je zelf hoe het is om diagnostische vragen te beantwoorden en als docent te gebruiken. Het wordt duidelijk hoe je de vragen kunt gebruiken om snel formatief te handelen zonder administratie. Vervolgens gaan je met collega’s aan de slag om samen nieuwe vragen te ontwikkelen. We bieden een werkvorm aan die je ook in je eigen vakgroep kunt inzetten.
De NVON wil goede diagnostische vragen beschikbaar maken voor elke docent en is daarom bezig een kennisbank met goede vragen te ontwikkelen. Je krijgt tijdens deze workshop inzicht in de diagnostische vragen die al ontwikkeld zijn. Je gaat na deze workshop naar huis met een effectieve werkvorm om het leren verder te helpen, een vraag die bij jouw leerlingen past en een werkvorm om er in je vakgroep actief mee aan de slag te gaan.
Info over het project: www.diagnostischevragen.nl
Werkblad_diagnostischevraagmaken_ incl instructie
WND 2024 versie 2
WND verslag Snel formatief handelen met diagnostische vragen
30 Modeldidactiek in het vmbo#
Else Stevens
Het Dalí college
‘Modeldidactiek is een didactische methode voor docent-gestuurd ontdekkend leren voor de bètavakken, waarbij leerlingen samenwerkend komen tot conceptuele modellen o.a. met experimenten die zij zelf vormgeven. Deze aanpak leert hen heen-en-weer denken tussen verschijnselen en modellen/begrippen, weergegeven in verschillende representaties, zoals tabellen, grafieken, schetsen, schematische weergaven, formules, analogieën en fysieke modellen.’
In het vmbo leren leerlingen over het algemeen in kleinere stapjes. Hoe zorg je ervoor dat ze toch tot zelf ontdekkend leren komen en welke docentsturing hebben ze dan nodig. In deze workshop gaan we ervaren hoe je met modeldidactiek je lessen kan vormgeven. En welke effecten dat heeft op leerlingen, hun werkhouding en activiteit in de les. Hoeveel ruimte je leerlingen kan geven en waar je kaders en ondersteuning moet aanbieden.
31 Modelleren en AI – een goede combinatie?#
Wouter van Joolingen
Universiteit Utrecht
Modelleren is al jaren een vast onderdeel van het examen natuurkunde. En met een goede reden, modellen zijn de basis van natuurkundige kennis en leren hoe modellen worden ontwikkeld gaat het beste door het zelf te doen. Tot dusver modelleren we veel in Coach, maar ook met alternatieven zoals Excel, Insightmaker en python kunnen computermodellen worden gemaakt. Een recente loot aan de stam is Generative AI. Systemen als ChatGPT en CoPilot blijken naast het genereren van taal, ook natuurkundige modellen te kunnen produceren. Vraag ChatGPT bijvoorbeeld om een model van radioactief moeder-dochterverval, en het resultaat is een stelsel vergelijkingen en bijbehorende python-code.
Dit is natuurlijk erg handig, maar het roept wel vragen op:
Moeten leerlingen dan nog wel leren modelleren door zelf vergelijkingen op te stellen?
Hoe leren we ze dan kritisch na te denken over de modellen die de AI produceert?
En in het algemeen: wat is modelleervaardigheid eigenlijk, gegeven deze nieuwe mogelijkheden? In de workshop gaan we op praktische wijze aan de slag, door de door ChatGPT geproduceerde modellen te analyseren, zelf modellen met ChatGPT te maken en te discussiëren over de rol die AI in het onderwijs wel of niet kan hebben.
32 Sterrenhemel Live! Ontdek het veranderlijke heelal met echte data in het NOVA Mobiel Planetarium#
Dennis Vaendel, Amanda Schut en Jelle Thoen
Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA)
Het project Sterrenhemel Live! brengt semi-live data van de Nederlandse telescopen MeerLICHT (http://www.meerlicht.org) en BlackGEM (http://www.blackgem.org) naar de klas toe in een innovatief onderwijsprogramma. Het project kent twee onderdelen:
Een uitbreiding van het huidige NOVA Mobiel Planetarium-project waarin leerlingen geïnspireerd worden en ontdekken hoe sterrenkundigen de veranderlijke sterrenhemel onderzoeken (## 32: Sterrenhemel Live! – Ontdek het veranderlijke heelal met echte data in het NOVA Mobiel Planetarium)
Een innovatief lespakket waarin bovenbouwleerlingen curriculum-concepten gerelateerd aan het project modelleren in de interactieve software DynaLearn. (zie hieronder workshop 33: Sterrenhemel Live! – Leren over sterren met interactieve systeemdiagrammen). Het project Sterrenhemel Live! is een samenwerking tussen sterrenkundigen en sterrenkunde-educatie en -outreach professionals van de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) en Radboud Universiteit en onderzoekers van het Lectoraat Didactiek van de Bètavakken van de Hogeschool van Amsterdam (HvA). Natuurkundedocenten zijn ook betrokken vanaf het begin van het project. De Sterrenhemel Live! planetariumvoorstellingen kunnen gekozen worden bij een aanvraag voor het NOVA Mobiel Planetarium en de lesactiviteiten zijn nu beschikbaar via DynaLearn (www.dynalearn.nl). Zowel de planetariumvoorstelling als de lesactiviteiten zijn nu beschikbaar.
Het project Sterrenhemel Live! brengt semi-live data van de Nederlandse telescopen MeerLICHT en BlackGEM naar de klas toe in het NOVA Mobiel Planetarium. Het leergesprek over het veranderlijke universum begint met recente beelden van de telescopen – waardoor veranderen sommige ‘sterren’ van positie of helderheid? Leerlingen worden daarna begeleid door het sterrenkundig proces met nieuw, speciaal ontwikkelde content toegespitst op de onderwerpen die ook behandeld worden in de bovenbouw in de modules ‘astrofysica’ en ‘gravitatie’. Ervaar het zelf in de werkgroep. Wij horen ook graag je mening over de nieuwe content.
33 Sterrenhemel Live! Leren over sterren met interactieve systeemdiagrammen#
Joanna Holt, Marco Kragten, Bert Bredeweg en Tessa Hoogma
HvA (Lectoraat Didactiek van de Bètavakken & Smart Education Lab) & NOVA
NB: Voor een beschrijving van het project Sterrenhemel Live! zie hierboven onder workshop 32. De medewerkers van het project Denker (https://denker.nu/) en de Nederlandse Onderzoekschool voor Astronomie (NOVA) hebben samen 3 lesactiviteiten (van ongeveer 2 lesuur per les) ontwikkeld waarbij leerlingen (havo/vwo bovenbouw) leren over sterren door het maken van interactieve systeemdiagrammen. Leerlingen werken hierbij in het softwarepakket DynaLearn dat gebruik maakt van symbolische representaties van onderdelen van systemen die leerlingen stapsgewijs aangeleerd krijgen. Zo leren leerlingen symbolen te onderscheiden (bijvoorbeeld entiteiten en grootheden) en causale ketens te maken met positieve en negatieve verbanden. Door het maken van het systeemdiagram (bijvoorbeeld van de balans tussen zwaartekracht en fusie in een ster) en het simuleren met verschillende beginsituaties leren de leerlingen het gedrag van het systeem te begrijpen. Tijdens de workshop gaan de deelnemers aan de slag met een van de lesactiviteiten in DynaLearn. We sluiten af met een korte discussie.
34 Ontdek de kracht van AI in jouw natuurkundelessen!#
Henk Pol
Universiteit Twente
Ben je klaar om je lessen naar een hoger niveau te tillen met kunstmatige intelligentie (AI)? In deze workshop leer je praktische tips en tools die je direct kunt toepassen om je werk te vereenvoudigen en je leerlingen te betrekken.
Ben je op zoek naar manieren om je lessen te innoveren? Wil je leerlingen op een meer gepersonaliseerde manier ondersteunen? Wil je de kracht van AI leren benutten in jouw onderwijs? Dan is deze workshop perfect voor jou! Schrijf je nu in en ervaar het verschil dat AI kan maken in jouw lessen! Wat kun je verwachten?
We gaan werkelijk met AI (ChatGPT, Gemini, Copilot, Designer) aan de slag. Je leert (beter) hoe AI je helpt bij het differentiëren van opgaven en practica en het geven van nuttige hints, passend bij elk niveau; je leert boeiende PowerPoint-presentaties maken met AI-ondersteuning; en je leert rubrics te ontwerpen met AI voor eenvoudiger beoordelen van bijvoorbeeld praktische verslagen.
Ontdek de kracht van AI in jouw natuurkundelessen - knoppencursus - WND 2024
Opdracht I - Practicum ontwerpen met AI
Opdracht II - Opgave maken
Opdracht III - PPT
Opdracht IV - Rubric maken
Opdracht O - Handleiding AI
WND verslag - Ontdek de kracht van AI in de natuurkundelessen
35 Wat betekent AI voor de toekomst van het natuurkunde-onderwijs?#
Henk Pol
Universiteit Twente
Sinds eind 2022 zijn AI-toepassingen, zoals ChatGPT, breed toegankelijk voor het grote publiek, en hun invloed op het onderwijs groeit gestaag. AI kan helpen bij het verduidelijken van complexe natuurkundige concepten, het corrigeren van teksten en het creëren van gepersonaliseerde oefenopdrachten. Maar wat betekent dit voor jou als docent? AI is niet zomaar een handig tekstverwerkingsinstrument; het is een technologie met een steeds grotere impact op de maatschappij. Hoe kunnen we leerlingen opvoeden met de normen en waarden die nodig zijn om technologieën als AI op een ethische manier te gebruiken? En hoe bevorderen we digitale geletterdheid in onze natuurkundelessen?
Laat je prikkelen door vragen als: Hoe kan AI jouw onderwijs versterken, en waar liggen de valkuilen? Welke kansen en bedreigingen biedt deze technologie, en wat zijn de sterke en zwakke punten van AI in de klas? Tijdens deze interactieve workshop onderzoeken we samen de impact van AI op het onderwijs door een diepgaande SWOT-analyse. We gaan in gesprek, delen ervaringen en verkennen zowel de kansen als de ethische uitdagingen van AI. Meld je aan en doe mee aan deze toekomstverkenning!
Uitkomsten SWOT volgens Chattie
Wat betekent AI voor de toekomst van het natuurkunde-onderwijs - SWOT - Woudschoten 2024
WND verslag - Wat betekent AI voor de toekomst van het natuurkunde-onderwijs - SWOT
36 Nieuw licht op de eerste wet van Newton; foto’s en opgaven bij energiebanden#
Hans van Bemmel
Uitgeverij Malmberg
In 2023 schreef de filosoof Daniël Hoek dat de eerste wet van Newton door een vertaalfout eeuwenlang net een beetje verkeerd in de schoolboeken heeft gestaan. Hoe ga je als auteur van een natuurkundemethode om met deze informatie? In deze workshop zet Hans van Bemmel de kwestie uiteen. Samen kijken we naar de formuleringen van de eerste en de tweede wet, en naar de opgaven die daarbij gemaakt zijn. Het is wel een stap van de klassieke wereld naar de Quantumwereld (als er tijd is zullen we die stap invullen door naar het Ehrenfest theorema te kijken). De overeenkomst is dat ook bij Quantumwereld nieuwe dingen in de schoolboeken staan, over energiebanden. We bespreken de voorbeelden en de opgaven die zijn bedacht bij dit nieuwe onderwerp in de examenstof van het vwo. Daarbij passen ook de foto’s die Hans door een tralie heen nam van straatlantaarns.
WNC2024-Samenvatting werkgroep Hans van Bemmel
WND 2024 Nova VWO
37 Leren bijdragen aan een duurzamere wereld met School-Community Projects#
Floor Kamphorst
NTNU
De gevolgen van globale duurzaamheidscrises ervaren we in onze directe omgeving. Leerlingen hebben deze problemen niet veroorzaakt, maar in de loop van hun leven moeten deze crises wel worden aangepakt. Om daaraan bij te dragen hebben leerlingen meer nodig dan kennis alleen. Zij moeten ook vaardigheid ontwikkelen om deze kennis om te zetten in handelen. Dat kan in School-Community Projects (SCPs), waar leerlingen samen met maatschappelijke partners een lokaal duurzaamheidsprobleem aanpakken. In SCPs wordt deze manier van samenwerken gemodelleerd middels het open schooling principe, waarbij de afstand tussen school en samenleving kleiner wordt. Leerlingen worden zo vaardiger in oplossingsgericht duurzaam handelen aan de hand van een lokaal, authentiek duurzaamheidsprobleem. Naast het ontwikkelen van vaardigheden voor duurzaam handelen, biedt dit leerlingen de mogelijkheid om de inhoud van schoolvakken te verbinden met hun dagelijks leven. Tijdens de workshop wordt aan de hand van voorbeelden het INCREASE-model gepresenteerd waarmee je als docent zelf zo’n SCP kunt opzetten.
Leren bijdragen aan een duurzamere wereld met School-Community Projects
Verslag workshop Leren bijdragen aan een duurzamere wereld met school community projects
38 Relativistische gedachte-experimenten: leerlingen ondersteunen bij uitvoering en vormgeven in de les#
Floor Kamphorst
NTNU
Gedachte-experimenten zijn sterk vervlochten met de oorsprong, ontwikkeling en communicatie van Speciale Relativiteitstheorie. Gedachte-experimenten kunnen leerlingen ook helpen om zich abstracte concepten en fenomenen voor te kunnen gaan stellen en dragen daarmee bij aan begripsontwikkeling. Maar hoe geef je het uitvoeren van een gedachte-experiment vorm in de les, zodat leerlingen het gedachte-experiment ook zelf kunnen uitvoeren?
Dit is nog niet zo gemakkelijk, want de redeneerstappen blijven vaak verborgen als een gedachte-experiment wordt gepresenteerd. Daarnaast moeten leerlingen bij relativistische gedachte-experimenten redeneren met een absolute lichtsnelheid, ten opzichte van twee waarnemers die ook nog eens met hoge snelheid ten opzichte van elkaar bewegen. Gebeurtenisdiagrammen (zie Figuur 1) zijn een sterk vereenvoudigde representatie van ruimte-tijd die leerlingen ondersteunen bij het uitvoeren van gedachte-experimenten, en het redeneren met absolute lichtsnelheid zichtbaar maken. Zowel voor de leerling zelf, als voor de docent.
In de workshop gaan we zelf aan de slag met relativistische gedachte-experimenten, ondersteund door gebeurtenisdiagrammen. Daarnaast gaan we concreet in op hoe je het uitvoeren van een gedachte-experiment in je lessen kan vormgeven. We sluiten af met een discussie over hoe gedachte-experimenten en gebeurtenisdiagrammen aanknopingspunten bieden voor het behandelen van de aard van modellen en natuurwetenschappen.
Relativistische gedachte-experimenten Leerlingen ondersteunen bij uitvoering en vormgeven in de les
Verslag workshop Relativistische gedachteexperimenten
39 Quantum Ready! Een nieuwe NLT-module over Quantum Technologie voor havo#
Rutger Ockhorst en Lodewijk Koopman
TU Delft
Er is een nieuwe NLT-module beschikbaar om quantum technologie te introduceren bij havo-leerlingen. Er zijn namelijk meerdere HBO-vervolgopleidingen rond dit thema, de Nederlandse quantum industrie groeit als kool en start-ups staan te springen om personeel, juist ook havisten!
In de module wordt steeds een koppeling gemaakt tussen een quantum concept, een voorbeeld uit de biologie en een technologische innovatie. Op die manier komen onder andere halfgeleiders, fluorescentie en magnetisme aan bod. Aan het eind van de module kunnen leerlingen een quantum sensor gebruiken en de werking ervan verklaren. Hoewel de module diep ingaat op de genoemde concepten is deze te volgen zonder voorkennis voor leerlingen vanaf havo 4. Tijdens de workshop lichten we de structuur van de module toe en kun je zelf aan de slag met de activiteiten en experimenten die in de verschillende hoofdstukken voorbijkomen. We horen graag wat docenten nodig hebben om deze module succesvol in te voeren in de klas en bieden daarvoor ondersteuning aan.
40 De ontdekking van de natuurkunde deel 2: Leerroutes bouwen#
Johan van Zanten en Trees Graas
Studio Noord / Stichting Kennis in Beeld i.o.
Wie stonden aan de basis van onze kennis over natuurkunde? Op wiens werk bouwden zij verder? Door welke waarnemingen werden zij geïnspireerd? En met welke experimenten zijn deze theorieën bewezen of juist weerlegd? Online is hierover veel informatie beschikbaar, maar wat ontbreekt is iets dat daar samenhang en overzicht in brengt voor leerlingen en docenten in het VO op een activerende visueel-ruimtelijke, stijlvaste en gebruiksvriendelijke manier.
Daarom ontwikkelen we in samenwerking met docenten een interactief platform dat via een 3D interface onze kennis over natuurkunde toegankelijker en dynamischer ontsluit en meer visueel ruimtelijke samenhang geeft dan tot nu toe het geval is. Dit digitale leermiddel stelt docenten in staat om leerlingen in een virtuele ruimte rijk geïllustreerde driedimensionale leerroutes te laten afleggen. Hierin kunnen ze van toepassing, via experiment en/of persoon naar theorie worden geleid of andersom en worden uitgedaagd om zelf te experimenteren. Standaardroutes, of op maat gemaakt door de docent voor een specifieke les of groep leerlingen. In deze workshop willen we een stap verder gaan dan vorig jaar:
Eerst een korte visuele demo van hoe een dergelijke interface eruit zou kunnen zien.
Daarna samen in werkgroepjes concreet aan de slag: onderzoeken hoe een inspirerende leerroute opgebouwd zou kunnen zijn uitgaande van een vooraf aangegeven natuurkundig thema.
41 Beter voorbereid naar de toets#
Kees Hooyman
St. Bonifatiuscollege, Utrecht
Er zijn best veel leerlingen die niet goed weten hoe ze zich moeten voorbereiden op een natuurkundetoets. Ze beginnen vaak met het doorlezen van alle leerstof en het maken van een samenvatting, maar dat levert niet zoveel op. De oefentoets van de methode blijkt dan ook vaak net te hoog gegrepen, die vragen zijn voor hen eigenlijk te moeilijk. Hoe kunnen deze leerlingen zich beter voorbereiden op de toets? Dit probleem ontstaat meestal doordat deze leerlingen de basisonderdelen nog niet goed beheersen. Ze kennen nog niet alle begrippen, hebben te weinig geoefend met berekenen en uitleggen en/of zien de verbanden tussen die onderdelen niet. Dit probleem speelt niet alleen in de onderbouw, maar zeker ook in de bovenbouw. In deze workshop wordt een digitale leeromgeving gepresenteerd die ontwikkeld is als ondersteuning bij het voorbereiden van een toets, maar die ook tijdens de lessen ingezet kan worden. Deze (gratis) leeromgeving in WikiWijs is gebaseerd op de methode Newton, maar ook bruikbaar bij andere methodes. De leeromgeving bevat korte video’s waarin alle leerstof besproken wordt, oefenopgaven voor basisonderdelen en herkenbare leerdoelvragen. Leerlingen zijn overwegend enthousiast over deze website. Het blijkt een makkelijke en overzichtelijke manier te zijn om alle leerstof te herhalen en te checken of ze alle basisonderdelen beheersen. Dat is niet alleen een mooie eerste stap naar een goed cijfer, het geeft hen ook meer zelfvertrouwen. Het platform WikiWijs is bij uitstek geschikt om zo’n leeromgeving vorm te geven en aan te passen. In de workshop zal ook aandacht besteed worden aan het zelf bouwen en aanpassen van zo’n leerarrangement.
WND 2024 - Beter voorbereid naar de toets
42 Natuurkunde leren met computationele modellen#
Roeland Boot
Thorbecke Talentschool Rotterdam en Universiteit Utrecht
In deze workshop wordt een ontwikkeld raamwerk besproken voor de beoordeling van de meta-modelleerkennis van vwo bovenbouwleerlingen op het gebied van computationele natuurkundige modellen. Computationele modellen worden steeds belangrijker in het natuurkundeonderwijs omdat ze leerlingen helpen complexe natuurkundige fenomenen beter te begrijpen en hun probleemoplossend vermogen te vergroten. In de nieuwe SLO – curriculumvoorstellen krijgt modelleren een prominentere rol.
Door leerlingen hun eigen computationele modellen te laten ontwerpen en testen, ontwikkelen ze diepere inzichten in natuurkundige concepten en wetenschappelijke methoden. Het raamwerk beoordeelt vijf cruciale aspecten van modelleren, zoals het testen en aanpassen van computermodellen, en identificeert verschillende begripsniveaus. Een interview-studie met vwo-bovenbouwleerlingen toont aan dat het raamwerk een effectief hulpmiddel is voor het evalueren van metamodelleerkennis van computationeel modelleren.
Hoe kunnen we zorgen voor implementatie van dit raamwerk in het voortgezet onderwijs? Op welke manier kunnen we leerlingen de natuurkunde laten leren door middel van het werken met computationele modellen? Daarvoor gaan we aan de slag met het bekijken en bespreken van een concreet lesplan dat voor dit doel is ontworpen.
Presentatie_workshop_WND_13_12_2024_Roeland_Boot
Verslag_WND_2024_werkgroep_Roeland_Boot
43 Nlt in de onderbouw – Transport van de toekomst#
Martin Mollema en Joris de Vries
Vereniging NLT
Ga aan de slag met een nlt module voor de onderbouw: Transport van de toekomst. Bij deze module over transport komen verschillende aspecten aan bod: duurzaamheid, energie(transitie), veiligheid van het transportmiddel en de omgeving, infrastructuur, geschiedenis van techniek en geografische kenmerken.
Deze aspecten kunnen vanuit verschillende disciplines worden onderzocht. Dit kan leerlingen in de onderbouw niet alleen motiveren voor een vak als nlt maar ook om na te denken over een N-profiel. Naast de inhoudelijke kant van een onderbouwmodule zijn er ook nog tal van andere vragen:
Welke (on)mogelijkheden zijn er bij het beginnen met een nlt module in de onderbouw?
Moet je per se nlt in de bovenbouw aanbieden om een onderbouw module te geven?
Zitten hier kansen voor de bèta-vakken?
Kan zo’n onderbouwmodule binnen burgerschap ingezet worden? In deze workshop kijken we niet alleen naar de inhoud maar ook naar de inpassing van een vakoverstijgende lessenserie in jouw schoolomgeving.
20250109 WND verslag workshop nlt onderbouw
44 Hoe gebruik je inzichten uit de neurowetenschappen in de klas?#
Ingrid Nieuwenhuis
The Associator
Leren is het bouwen van geheugennetwerken in de hersenen. Als je goed begrijpt hoe dit werkt, kun je inzichten uit de neurowetenschappen toepassen om kennis te bouwen die blijft. Gebruik het in je lessen, practica en bij het ontwikkelen van nieuw onderwijs.
In het eerste deel van deze workshop vertelt neurowetenschapper Ingrid Nieuwenhuis over de vier neuroprincipes achter het aanmaken en consolideren van geheugen. Ook laat ze voorbeelden zien waarbij deze neuroprincipes zijn toegepast in een vakoverstijgende sciencemethode voor de onderbouw (scienceboxes.nl). Een van de neuroprincipes is ‘je leert door te doen’, daarom ga je in het tweede deel zelf aan de slag met materialen en opdrachten uit de Scienceboxes methode. Ervaar bijvoorbeeld hoe je de concepten geluid, frequentie en amplitude tastbaar kunt maken d.m.v. proeven met simpele materialen, simulaties en een toegankelijke programmeeropdracht.
Neuroscience in de klas - WND verslag
45 Het ontwerpen van examenvragen – in de keuken met de makers#
Sander Velthuis, Marijn van Nijhuis en Elwin Savelsbergh
Cito, Hogeschool Utrecht, CvTE
In het natuurkundeprogramma havo/vwo wordt gevraagd dat leerlingen hun kennis in betekenisvolle contexten kunnen toepassen. Dat is terug te zien in het CE: de examens zijn grotendeels opgebouwd rond enkele grote contexten. Dat kunnen bekende, in het programma voorgeschreven, contexten zijn maar ook nieuwe, nog onbekende contexten waarin de leerlingen ‘wendbaar’ gebruik moeten maken van hun natuurkundekennis.
Het maken van een goede toets met contextopgaven is niet eenvoudig: de context moet rijk genoeg zijn om een flink deel van de stof te dekken (toetsmatrijs), de benodigde hoeveelheid contextinformatie moet behapbaar blijven, de context mag niet bepaalde leerlinggroepen bevoordelen, de toets moet betrouwbaar nagekeken kunnen worden en de moeilijkheid mag niet te veel afwijken van andere jaren (normering).
Als leraar zie je de centrale examens meestal voor het eerst bij het nakijken, bij andere gelegenheden ben je zelf aan zet als toets-constructeur. Enig zicht op het constructieproces kan dan handig zijn. We nemen je in deze workshop aan de hand van concrete voorbeelden mee in ons constructieproces en de keuzes die daarbij komen kijken.
We gaan aan de slag met vragen als: Wat maakt een context geschikt? Waar vind je inspirerende voorbeelden? Hoe ontwerp je vervolgens een goede toetsvraag met correctiemodel? Hoe werk je hier als sectie effectief aan samen? En hoe kom je tot een goede normering? We behandelen deze vragen zoveel mogelijk aan de hand van praktijkvoorbeelden. Je gaat kritisch kijken naar een toetsopgave die je zelf hebt gemaakt en mogelijk al in de praktijk hebt gebruikt. Daarnaast leer je hoe je een geschikte context kiest als basis voor een nieuwe opgave, waar je meteen mee aan de slag gaat. Zo krijg je concrete tools en inzichten mee die je direct kunt toepassen in je eigen lessen.
46 Hoorwijs: van decibel tot preventie met je leerlingen#
Janneke Segers en Conny Polleunis
Noordhoff
In deze workshop over geluid zetten we de stap van theorie naar praktijk. Gehoorexpert Conny Polleunis neemt ons mee in het meten en ervaren van geluid én het ontstaan van gehoorschade. Ze geeft antwoord op vragen als: ‘hoe is het gesteld met het gehoor in Nederland’ en ‘welke (nieuwe) oplossingen zijn er wanneer gehoorondersteuning nodig is’. Belangrijker nog, Conny legt uit hoe je je kostbare gehoor kunt beschermen. Een actueel thema waarover we je graag extra kennis en praktische tips aanreiken, waarmee jij in de klas direct aan de slag kunt. Conny Polleunis is als audioloog al ruim 25 jaar actief in de hoorzorg. Als bestuurslid van de Nederlandse Vereniging voor Audiologie kent zij alle ontwikkelingen op het gebied van gehoor, gehoorschade, gehoorbescherming en oplossingen bij gehoorverlies.
Als partner in leren wil Noordhoff dat iedereen de kans krijgt om te leren naar zijn volste vermogen. Daarom grijpen we elke mogelijkheid aan om jou als docent te ondersteunen om het beste uit elke leerling te halen. Iedereen heeft recht op goed onderwijs en wij zijn er trots op om hieraan bij te kunnen dragen. Mis deze kans niet om meer inzicht te krijgen in de impact van geluid en het belang van gehoorbescherming. Samen helpen we de oren van je leerlingen gezond te houden!
Def materiaal Hoorwijs - Noordhoff
47 Eigenfrequentie: deelbare natuurkundemodules#
Simon de Groot
Peellandcollege Deurne
De snelheid van een vliegtuig op flightradar bepalen. Een estafette met legopoppetjes in een ruimte-tijd diagram tekenen. Met 400 dobbelstenen radioactief verval simuleren. Dit zijn een paar van de lesideeën die we de afgelopen jaren ergens hebben opgepikt of zelf hebben ontwikkeld. Deze ideeën hebben we gebundeld tot consistente modules die naast iedere gangbare natuurkundemethode (HAVO/VWO) ingezet kunnen worden. De modules hebben een vast format. Ze bevatten links, practica en oefeningen met een puzzelkarakter. Ze hebben onderzoekend leren als onderliggend concept met aandacht voor reken-, taal- en digitale vaardigheden.
De modules zijn vrij beschikbaar, vrij van auteursrechten en kunnen worden aangepast aan de eigen situatie. Afhankelijk van onderwerp, docent en beschikbare tijd kan gekozen worden om één of meerdere onderdelen van een module in te zetten bij een hoofdstuk. We hebben hiermee een werkwijze waarmee lesmateriaal eenvoudig met elkaar te delen is.
In de workshop willen we docenten kennis laten maken met de modules en een paar specifieke opdrachten. We willen docenten mee laten profiteren van het verzameld en ontwikkeld lesmateriaal. Daarnaast zijn we benieuwd of er docenten zijn die zelfontwikkeld materiaal binnen dit format willen toevoegen.
onderzoekend leren met eigenfrequentie
48 Geluid proeven#
Norbert van Veen en Ad Mooldijk
CMA
In deze workshop kunt u geluid horen, zien en zelf (be)proeven. Geluid is een onderwerp dat in de onderbouw en in de bovenbouw uitgebreid aan bod komt in kerndoelen en examenprogramma’s.
In deze workshop willen we u allerlei leuke en leerzame experimenten laten zien ter introductie van het onderwerp, voor vormen van begrip over geluid, trillingen en golven en voor analyse van trillingen. Denk aan meten aan de menselijke stem en muziekinstrumenten.
We geven aan hoe u het beste de experimenten in de klas kunt doen en hoe u analyses met Coach 7 kunt maken. U ziet een veelvoud aan experimenten en gaat dan zelf aan de slag met verschillende experimenten. We sluiten af met door de geluidsbarrière te gaan. Er zijn laptops aanwezig. Als u uw eigen laptop met Coach 7.11 meeneemt, kunt u ook daarmee aan de slag en metingen mee naar huis nemen (wat met een usb-stick natuurlijk ook lukt)!
00 geluidsnelheid_2_microfoons met video.cma7
00 geluidsnelheid_in_lange_buis_opname.cma7
01 De jammerende liniaal
01 De zingende ribbelslang
02 Metronomen
02 metronoomvideo.cma7
02 Stemvorken
03 Geluidsnelheid en 2 microfoons triggeren.cma7
03 Geluidsnelheid en 2 microfoons triggeren.cmr7
03 Geluidsnelheid en twee microfoons triggeren
03 Geluidsnelheid met twee microfoons en faseverschil.cma7
03 Geluidsnelheid met twee microfoons en faseverschil.cmr7
03 Geluidsnelheid met twee microfoons en faseverschil
03 geluidsnelheid via Interferentie met oordopjes
04 Buizen
05 CO2 ballon
06 Een papieren fluitje
07 Rietjes
08 Spraakanalyse met formanten.cma7
08 Spraakanalyse met formanten.cmr7
08 Spraakanalyse met formanten
09 muziekinstrumenten analyseren
09 xylofoon frequenties.cma7
10 PVC Boventoon fluit
10 zelfgemaakte fluit.cma7
Geluidsproeven_WND_2024_V2
49 Eigenwijs Natuurkunde#
Jean Mennens
Eigenwijs Natuurkunde
Eigenwijs natuurkunde is een methode ontwikkeld door natuurkundedocenten. De methode is 4 jaar lang experimenteel gebruikt en heeft zich kunnen ontwikkelen met nadrukkelijk input van de leerlingen. De methode is geheel compleet; elk hoofdstuk bevat theorie, opgaven, practica, een proeftoets en een eindtoets. De eindtoets is bijzonder, want deze toets wordt elke keer opnieuw gegenereerd uit een database van vragen. Docenten kunnen deze database bovendien verder aanvullen om zo ervoor te zorgen dat er altijd voldoende vragen in staan. Elke leerling krijgt een andere variant van een toets, die verder echter gelijk is van niveau en inhoud. De toets kan daarom ook op verschillende momenten en eventueel meerdere keren door dezelfde leerlingen worden gemaakt.
De methode is volledig gericht op de leerling. Deze kan zich de stof eigen maken op eigen wijze en eigen kracht. En op eigen tempo en eigen niveau! De methode is zo opgesteld dat een leerling altijd eenvoudig zelf alles kan vinden. Zo vindt de leerling bij elke opgave een knop waarmee deze direct bij de bij die opgave behorende theorie uitkomt.
Deze methode is ontwikkeld in het Learnbeat-platform en geeft de leerling dan ook alle mogelijkheden daarvan. Als docent is het mogelijk om elke leerling te volgen. Dat is handig om bijvoorbeeld leerlingen op verschillende momenten te testen middels een toets. Learnbeat zorgt er dan voor dat alles netjes en overzichtelijk geadministreerd blijft.
Natuurlijk is het mogelijk om de methode op een klassieke manier te gebruiken, waarbij klassikaal les wordt gegeven. Maar de methode is vooral bedoeld en geschikt om leerlingen veel zelf te laten uitzoeken, waarbij de docent zich als coach en vraagbaak opstelt. In de praktijk zal de docent op elk moment een rol kunnen kiezen die op dat moment het beste bij de situatie en bij de docent past. Het ontwikkelproces blijft een belangrijk onderdeel van deze methode. Dit gaat ook nu door en het is ook de bedoeling dat dit zo door zal blijven gaan. Collega-docenten worden ook dan ook uitgenodigd om input te geven.
Presentatie Eigenwijs Natuurkunde WND conferentie 24
50 Niet Lineair Onderwijs (binnen de natuurkunde)#
Steef Ton
Eigenwijs Natuurkunde
NLO (Niet Lineair Onderwijs) is een onderwijsmethode die leerlingen de mogelijkheid geeft om langs een niet lineaire weg zich bepaalde informatie eigen te maken.
In een lineair onderwijssysteem (zoals bij de meest gebruikte klassieke onderwijsmethoden) volgen alle leerlingen van een klas het onderwijs in hetzelfde tempo en allen wordt het onderwijs op dezelfde manier aangeboden. Leerlingen die óf het tempo óf de manier niet kunnen volgen lopen het risico af te vallen. Zij kunnen enkel proberen zich te verbeteren door alle stof in een volgend jaar over te doen. In NLO leren leerlingen in hun eigen tempo en volgens hun eigen leerstrategieën. De lesgevende is middels speciaal ontwikkelde hulpmiddelen in staat om alle leerlingen individueel te volgen, te begeleiden en te helpen, zowel vakinhoudelijk als didactisch.
In deze workshop laat ik een methode zien waarmee dit realiseerbaar is. Tijdens de workshop zal ik ook proberen te laten zien waarom NLO kan leiden tot een efficiëntere vorm van onderwijs. Ik zal dat doen aan de hand van concrete voorbeelden en met gebruik van door ons voor dit doel ontwikkeld onderwijsmateriaal. Het materiaal en deze onderwijsmethode is inmiddels meerdere jaren in tweede en derde klassen gebruikt.
51 Peer-to-peer learning met gamification: Léérlingen in gesprek over concepten en samenhang#
Stijn Folkerts en Gerben Bakker
Boemlauw Natuurkunde
Laten we eerlijk zijn: We kunnen de leerlingen nog zo lang en zo vaak overstelpen met fysische concepten en relaties daartussen, het landt én beklijft pas echt als de leerlingen er zélf over praten. Bovendien blijkt uit wetenschappelijk onderzoek dat dit pas echt effectief gebeurt als ze er met elkaar over praten (en niet met ons).
Dit jaar grijpen we op de WND weer terug op ons vertrouwde format: Hands-on werkvormen leren én ervaren, zodat deelnemers er direct na het weekend mee aan de slag kunnen. U ervaart aan den lijve een aantal spelvormen die u in de klas kunt gebruiken om leerlingen met elkaar in gesprek te brengen over fysische concepten, hun betekenis én hun relaties. Zoals u gewend bent, onderbouwen we de aanpak met de nodige theorie. Uiteraard delen we al ons materiaal met u, zodat u dat direct naar uw hand kunt zetten en gebruiken in de les. We hebben er zin in!
241211 WND Codenames en Just One
Codenames geluid 1
Codenames geluid 2
Codenames geluid 3
codenames_card_template_3
Gridkaartjes en spionkaarten
Codenames
JUST ONE Geluid
52 Kritisch denken over klimaatverandering#
Mieke De Cock
KU Leuven
www.engagingforclimate.eu
Het debat over klimaatverandering is niet meer weg te denken uit de media. Klimaatwetenschap is een erg actief domein waarvoor in 2021 ook een Nobelprijs fysica werd uitgereikt. In het Erasmus+-project Engaging werken partners uit Duitsland, Oostenrijk en de KU Leuven samen aan het ontwerpen en testen van lesmateriaal rond (de wetenschap van) klimaatverandering en het stimuleren van een kritische reflectie hierrond bij leerlingen. Daartoe ontwikkelden we leeractiviteiten rond verschillende deelaspecten van klimaatverandering, o.a. het verschil tussen weer en klimaat, het broeikaseffect, de koolstofcyclus, klimaat als systeem. De leeractiviteiten werden ontwikkeld in twee varianten: in de ene variant ligt de focus op de wetenschappelijke ideeën over klimaatverandering, in de tweede variant wordt daarbovenop gewerkt aan aspecten van kritisch denken, zoals het analyseren van argumenten, denken in termen van hypothesen, onzekerheid en waarschijnlijkheid, …
In deze workshop lichten we kort het project toe, geven we de toelichting bij de opbouw en achterliggende visie van de leermaterialen en gaan we aan de slag met de ontwikkelde activiteiten.
De Cock_WND_Critical Thinking Climate Change
53 Werken met Open Leermateriaal en Microbit in de Klas#
Ben Snoeijs
Techniekmaker
Ben je als docent op zoek naar nieuwe manieren om techniek en technologie op een toegankelijke en inspirerende manier te integreren in jouw lessen? In deze workshop duiken we samen in de wereld van open leermateriaal. We ontdekken een schat aan gratis, creatieve lesmaterialen en leren hoe je deze kunt aanpassen en inzetten in jouw lessen. Daarnaast gaan we aan de slag met de Microbit – een kleine, veelzijdige microcontroller die leerlingen op een speelse manier laat kennismaken met programmeren en techniekactiviteiten. Van een automatische plantenkas, naar een led module tot aan een havenkraan.
Of je nu ervaring hebt met techniek of niet, na deze workshop ga je vol inspiratie en concrete lesideeën naar huis die direct toepasbaar zijn in de klas. Sluit aan en ontdek hoe eenvoudig het is om je lessen interactiever en leuker te maken!
De workshop wordt gegeven door Ben Snoeijs, hij zet zich als techniekmaker dagelijks in om technieklessen eenvoudig te integreren op het bestaande curriculum.
Presentatie WND 14-12-24
WND verslag
54 Solderen in de klas: creatief en praktisch zónder technieklab#
Ben Snoeijs
Techniekmaker
Solderen is een geweldige manier om leerlingen hands-on aan techniek te laten werken, maar heb je niet altijd toegang tot een volledig technieklab? Geen probleem! In deze praktische workshop ontdek je hoe je zonder uitgebreide voorzieningen leerlingen kunt leren solderen en hen een fascinerende blik in de wereld van elektronica kunt bieden. We laten zien welke eenvoudige tools en materialen je nodig hebt om dit veilig en laagdrempelig in jouw klaslokaal te doen. Laat je inspireren door creatieve toepassingen en ervaar zelf hoe leuk en leerzaam solderen voor leerlingen kan zijn. Sluit je aan en ontdek hoe je met een paar kleine aanpassingen groot kunt denken in techniekonderwijs!
De workshop wordt gegeven door Ben Snoeijs, hij zet zich als techniekmaker dagelijks in om technieklessen eenvoudig te integreren op het bestaande curriculum.
55 Robotica in de Klas met FIRST Tech Challenge en XRP#
Ron Visser
FIRST Tech Challenge
Wil je leerlingen in jouw klas voorbereiden op de technologie van morgen? In deze workshop maak je kennis met de FIRST Tech Challenge (FTC), een stimulerend robotica-programma dat perfect aansluit op een doorgaande leerlijn in het onderwijs. We laten je zien hoe je stap-voor-stap robotica kunt integreren in je lessen, zelfs als je geen technieklab of uitgebreide technische achtergrond hebt. Met het toegankelijke XRP-robotplatform leren leerlingen op een praktische en speelse manier over programmeren, probleemoplossend denken en samenwerken. Of je nu al wat ervaring hebt met technologie of nog niet, na deze workshop heb je alles in handen om met enthousiasme een boeiende leeromgeving te creëren, waarin elke leerling zichzelf kan uitdagen en ontdekken! Sluit je aan en ervaar zelf hoe FTC robotica jouw klas naar een hoger niveau kan tillen!
De workshop wordt gegeven door Ron Visser, directeur programma en strategie van de FTC. Ron zet zich al jaren in om met robotica en een divers lesprogramma robotica te integreren in het onderwijs.
56 Pictogrammen maken om je toets te ondersteunen#
Bram Koopmans
Ds. Pierson College
Na een aantal jaar in het onderwijs viel mij op dat collega’s en ik veel dezelfde afbeeldingen gebruikten voor toetsopgaven. Omdat ik meer variatie wilde, ben ik op zoek gegaan naar een manier om zelf makkelijk pictogrammen te maken voor mijn toetsen. Van schakelschema’s tot krachten op een helling. En van opticaopgaven tot pictogrammen voor energie. Omdat wij op school gebruik maken van google chromebooks, is google tekeningen hier uitermate voor geschikt. Door het maken van kopieën, kun je de pictogrammen gemakkelijk aanpassen en veranderen voor een nieuwe toets. Als je de tekening iets verandert kun je dit gemakkelijk updaten op je toets. Wil je deze handige vaardigheid ook leren? In deze workshop zal ik eerst een aantal voorbeelden laten zien en daarna ga je zelf aan de slag om je eerste pictogrammen te maken.
