Historische hoogtepunten van grafische verwerking


Pictogrammen

pictogram van Mullhall
Klik op het plaatje om de grafiek te zien
Het pictogram werd voor het eerst geïntroduceerd door M.G. Mullhall (1836-1900). Populair was vooral zijn Dictionary of Statistics uit 1884, waaraan de figuur hiernaast is ontleend.
In de figuur zijn de wagons, die in het origineel groen en paars gekleurd waren, gerangschikt naar afnemende grootte. Iedere wagon stelt een land voor en zijn grootte is evenredig met de grootte van de weer te geven variabele: in de bovenste helft geïnvesteerd kapitaal, in de onderste helft getransporteerde passagiers en vracht.
 
Grafiek: Wiener Methode
Klik op het plaatje om de grafiek te zien
Het gebruik van pictogrammen kwam tot een hoogtepunt in de zgn. "Wiener Methode der Bildstatistik", de beeldtaal die Otto Neurath (1882-1945) ontwierp als directeur van het Gesellschaft- und Wirtschaftsmuseum dat in 1924 in Wenen werd geopend. Neurath, een van de leden van de "Wiener Kreis", standaardiseerde de gebruikte symbolen. In het voorbeeld hiernaast staat iedere baby voor 20 000 geboorten, terwijl iedere doodskist 20 000 sterfgevallen voorstelt. Neurath meende dat deze beeldtaal niet alleen zou bijdragen aan de "Aufkläring" van de massa's, maar ook een middel zou zijn om te komen tot de door de Wiener Kreis nagestreefde eenheid van de wetenschap. Het Museum produceerde grote hoeveelheden pictogrammen.
 
Boxplots
Klik op het plaatje om de grafiek te zien
In de tweede helft van deze eeuw heeft het belang van de grafische representatie als uitgangspunt voor een analyse van statistische gegevens nieuwe impulsen gekregen, o.a. door het werk van John Tukey (bijv. in zijn boek Exploratory Data Analysis van 1977) - de uitvinder van het stam-blad-diagram en de popularisator van de "box plot".
 
Heden ten dage is de grafiek nauwelijks meer weg te denken uit ons dagelijks leven. De media maken er uitgebreid gebruik van, niet alleen om kwantitatieve gegevens weer te geven, maak vaak ook als "verluchtiging". Niet altijd wordt er een goed evenwicht tussen die twee zaken gevonden. Met name de kranten zondigen nogal eens tegen een van de criteria die Edward Tufte aanlegt voor een goede grafiek, de maximalisatie van wat hij de "data-ink ratio" noemt: een zo hoog mogelijk percentage van de gebruikte inkt zou moeten dienen voor het overbrengen van informatie.
De opmars van de computer heeft niet alleen het ontwerpen van grafieken een stuk gemakkelijker gemaakt, maar biedt ook mogelijkheden voor geheel nieuwe typen grafieken. Zo is het bijv. mogelijk driedimensionale grafieken van alle kanten te bekijken. Ook komen er, met name uit de hoek van de gespecialiseerde statistische software, grafieken die echt interactief zijn, waar de gebruiker dus van alles zelf mee kan doen.

 

 
Terugvorige bladzijde volgende bladzijde Volgende

 
inhoud | inleiding | prille begin | Lambert | Playfair | Quetelet | Nightingale | Minard | kaarten | Lalanne | 'golden age' | pictogrammen | onderwijs | links | literatuur | index


Historische hoogtepunten van grafische verwerking -  © NIEUWE WISKRANT - maart 1999

voor het laatst bijgewerkt op: 5 juni 1999