Probleem: hoe leer ik mijn leerlingen problemen oplossen?

H. Pol
Universiteit Twente

Wij, leraren, weten heel goed hoe een natuurkundig probleem moet worden opgelost. Maar het is soms een groot probleem leerlingen zo ver te krijgen dat zij zelf een probleem zonder hulp kunnen oplossen. In deze lezing wil ik graag ingaan op het wat, waarom en hoe van problemen leren oplossen.
Het wat als het gaat om het vak natuurkunde, dat je leert door het te doen, vaak door het oplossen van problemen. Maar of een opdracht voor iemand een probleem is, hangt niet alleen af van de opdracht, maar ook van degene die de opdracht moet uitvoeren.
Het waarom als het gaat om de verschillende belangrijke rollen die de vaardigheid problemen oplossen speelt binnen de natuurkunde:
• door problemen op te lossen worden natuurkundige begrippen geleerd
• natuurkundige problemen oplossen is een vaardigheid die in het (technisch) vervolgonderwijs als basis wordt verwacht
• natuurkunde wordt gezien als vak waarbinnen de algemene vaardigheid probleemoplossen op een natuurlijke manier wordt aangeleerd.
Het hoe als het gaat om het leren van probleemoplosvaardigheden, en hoe dit te ondersteunen. De term vaardigheid staat in het geval van probleemoplossen overigens niet los van een bepaalde ‘kennis van zaken’. Onder andere daarom is het leren van het oplossen van problemen, en de daarvoor benodigde instructie gecompliceerd. Toch kunnen verschillende voorwaarden worden benoemd die het leren problemen oplossen op een positieve manier kunnen beïnvloeden.