Compex, de computer in het Centraal Examen

L. Heimel

Rembrandt College Veenendaal

Bekijk de bijbehorende PowerPoint-presentatie

Dit verhaal begint met citaten uit twee juist binnengekomen stukken:

‘(...) Wat betreft de verplichting is in ieder geval duidelijk dat tot en met 2008 niets verplicht is.We kijken kritisch naar de huidige examens en overwegen of er misschien een andere vorm gekozen moet gaan worden voor de Compex-examens. Wat voor gevolgen dat voor de datum van verplichting heeft, is nu nog niet duidelijk en is afhankelijk van het succes van deze omzetting.

Met vriendelijke groet,

Nynke de Boer
Manager computerexamens CEVO’

‘Aan de rectoren/directeuren van scholen
voor vmbo GL/TL, havo en vwo
en de secretarissen van het examen Vavo

Computergebruik bij het centraal
examen voor de korte en lange termijn
CEVO - 06.01859 december 2006

Geachte heer/mevrouw,

Op dit moment wordt er door verschillende partijen gekeken op welke termijn en in welke vorm centrale examens digitaal kunnen worden aangeboden. Nadat de planning voor de langere termijn is opgesteld, zal deze door de minister moeten worden goedgekeurd. Dit gaat waarschijnlijk gebeuren begin 2007. Zodra de planning bekend is, zal deze uitgebreid aan de scholen worden meegedeeld.

Wij hadden u toegezegd om vóór het eind van 2006 mee te delen wat de plannen zijn op het gebied van examens op de computer. In deze brief informeren wij u over de planning voor de kortere termijn.

De Compex-examens op vmbo GT, havo en vwo

De algemene vakken op het vmbo BB en KB

Kunstvakken op het vmbo GT, havo en vwo

Wij hopen u hiermee op dit moment voldoende te hebben geïnformeerd.

Met vriendelijke groet,


drs. H.W. Laan,
CEVO’

Uit het bovenstaande kunnen we opmaken dat het maar over 30 % van het CE gaat, en er volgens de CEVO geen extra leerstof is.

Dus: PLUGGED OR UNPLUGGED, THAT’S THE QUESTION

In de rest van mijn lezing komen achtereenvolgens aan de orde: geschiedenis, progamma’s, programmatuur, vaardigheden en www.CEVO.nl. Daarna ga ik in op de vraag waar je lesmateriaal vindt naast de leergang en bespreek ik de NVON site. Vervolgens kijken we hoe het examen er uit ziet en staan we stil bij ervaringen en correctie. De laatste twee onderwerpen zijn de meerwaarde van ICT en de vraag: ‘waarom niet verplicht, waarom toch meedoen?’

Geschiedenis (zie ook dia 3)

Hoe is de situatie in andere landen? Nederland is uniek op dit punt. In Denemarken heeft men wél interesse.

Dat wil zeggen: geen IMEX (ICT en Multimedia in het Examen), maar wel CBT (Computer Based Test). In Engeland bestaat een examentraditie inclusief snel nakijken door de computer. In dit project is niet gekozen voor CITO-tester op initiatief van de CEVO. Het doel was: aansluiten bij de ontwikkelingen in onderwijs en maatschappij. Middels het project werd het toetsen van vaardigheden mogelijk gemaakt.Te denken valt aan het verwerken van meetgegevens en genereren van data. Natuurkunde moest natuurlijk voorop: daar werd de computer immers al veel (?) in de les gebruikt. Het ging nog om het oude vwo examen, dus één natuurkunde voor veel leerlingen.

In 2000 werd het eerste Compex examen afgenomen. Leuk om mee te doen, vonden velen. Voor natuurkunde betekende dit: geen Coach-videometen, maar Motion, een gebruikersvriendelijk programma, wél Coach-modelomgeving, ‘natuurlijk wel’ Systematic en Interactieve Natuurkunde (dat laatste alleen in het schoolexamen, niet in het CE ).

Het betekende samen met de leerlingen examen doen. De leerlingen hielden zich fantastisch, de computers minder. Een waarnemer van het Cito was aanwezig.

2001: even vergeten door een misverstand. Dus geen proef met IMEX. Er was geen ICT manager bij de CEVO in die tijd om te letten op de continuïteit. Dat is nu Nynke de Boer.

Vanaf cursus 2002 hebben we te maken met de huidige set programma’s. Het doel is om invoering te verplichten. Natuurkunde (N2) is het eerst aan de beurt, omdat het daar om weinig leerlingen gaat.

Progamma’s (dia 4)

Vaardigheden (dia 5 )

De voor de hand liggende vraag is: welke vaardigheden worden er (extra) van de kandidaten verwacht? En het antwoord: ‘De kandidaten moeten met de verschillende programma's geoefend hebben en dus de mogelijkheden van de programma’s kennen.’

Hier past de retorische vraag: kent ú alle mogelijkheden van Word?

www.CEVO.nl (dia 6)

Op de website van de CEVO vindt u het volgende overzicht van te gebruiken software voor Compex.

vmbo
Programmatuur

Coach 5 (aangepaste versie)
voor opgaven met videometen

Java applets (Lens 2003 en dichtheid van stoffen 2004)
voor diverse vragen over de aangeboden onderwerpen

(Koptelefoon)
voor geluidsweergave bij applets en animaties

havo
Programmatuur

Coach 5
voor opgaven met videometen en maken en/of interpreteren van grafieken

Systematic
voor opgaven over signaalverwerking en systeembord

Excel
als rekenvel en voor het maken van grafieken.

vwo
Programmatuur

Coach 5
voor opgaven met modelleren en dataverwerking, maken en/of interpreteren van grafieken.

Systematic
voor opgaven over signaalverwerking en het systeembord.

Excel (nog niet in 2006)
kan in de toekomst ook worden ingezet in een examen.

Wat zijn de programma-eigenschappen?

Het is opmerkelijk dat er nooit een lay-out onderzoek onder leerlingen gehouden is.

De vraag is dus: hoe gebruiksvriendelijk zijn de programma’s? En waar haal je de oefentijd vandaan? Bij voorbeeld als je Science Work Shop gebruikt in je lessen, en dus extra tijd nodig hebt om leerlingen te laten wennen aan Coach bij het Compex-examen. Bij het maken van een PO is verschil in handigheid tussen leerlingen geen probleem. Bij het CE speelt dat wel. Tijd is bij havo geen probleem, maar bij vwo wel, door deelname aan het Project Moderne Natuurkunde.

Voor lijsten met computervaardigheden (sommige zijn erg programmagebonden) kunt u terecht op de site van de CEVO.

Hier vindt u een aantal adviezen uit de praktijk:

Excel: laat leerlingen aankruisen wat ze beheersen, blijft over de ALS- functie en de trendlijn. Advies: Geef een opdracht Excel: lesuur met huiswerk inleveren. (NVON.nl of Natuurkunde.nl)

Systematic is gebruiksvriendelijk en werkt altijd. Gebruik meer systeemborden aan elkaar (met doorverbonden aarde) bij Fysische informatica.

Coach: alles onder de rechter muisknop levert nogal wat problemen op. Bijvoorbeeld: filteren data; de help knop suggereert dat eerste en laatste meetpunt soepel verbonden worden! Laat dat de leerlingen dus niet zien. (interval 1 is middelen over drie punten, interval 2 over vijf)

Gaat Coach gebruikt worden bij modelomgeving? Bij bio gebruiken ze nu: powersim. NiNa gaat uit van Powersim, coach 6 en modellus.

Science Work Shop wordt wel als meetomgeving gebruikt maar leerlingen hebben dan geen ervaring met Coach-meten en verwerken. Dit is voor modelomgeving geen probleem, tot alles er bij komt.

Coach-videometen: slechte kwaliteit filmpjes, bijvoorbeeld. spaceshot: vervormde cabine, 2006: onscherpe schaatser; de vereiste nauwkeurigheid is beangstigend groot.Een heel goed programma voor PO en PWS (midgetgolfbaan, kogels, vliegtuigje). Zorg ervoor minimaal 30 plaatjes per seconde over te houden. Je kunt er eindeloos veel mee doen, als je er veel tijd in steekt.

In het vmbo worden Applets en voorheen ook Crocodile physics (2003, elektrische schakelingen) gebruikt.

In de toekomst wellicht ook physlets? (script verschillend, applets in Java)

Waar vind je lesmateriaal naast de leergang?

Een voorbeeld van dergelijk materiaal komt van de hand van Frans Tiemeijer, Pontes, Goes:
Applets en animaties over parachutespringen, golven, horizontale worp en lens.

Dit is een eerste poging. Om de applets te kunnen draaien, moet de Java 2 run-time geïnstalleerd worden. De applets zijn gemaakt met Easy Java Simulations.

Lesbrief over vallen en luchtwrijving

Realistische simulaties van parachutesprongen, waarbij rekening wordt gehouden met het afnemen van de dichtheid van de lucht op grotere hoogte. Met diagrammen van de hoogte tegen de tijd, de snelheid tegen de tijd en de versnelling tegen de tijd.

Golven animatie 1 puls, animatie 1 golf, animatie golven

Flashfilmpjes van een eendimensionale golf.

Applet transversale golf (groot formaat), applet longitudinale golf (groot formaat)

Applet dopplereffect (groot formaat)
Interferentie transversale golven (groot formaat), interferentie longitudinale golven (groot formaat)
Simulatie interferentie 2 puntbronnen in een golfbak

Horizontale worp

Simulatie horizontale worp 3D

Het spoor van de beweging kan vanuit verschillende gezichtspunten worden bekeken.

Geometrische optica.

Beeldconstructie positieve lens

De brandpuntsafstand, de voorwerpsafstand kunnen door slepen met de muis veranderd worden, evenals de drie lichtstralen die voor de beeldconstructie gebruikt worden.

;B:NVON.nl (met links naar kennisnet, natuurkunde.nl en digischool)

zijbalk: KIES lesmaterialen

Onderwerp:
Materiaal:
Niveau:
Type medium:
Sorteren op:

Dan de vraag: hoe wordt de afname op de computer georganiseerd?

Dit zal per school verschillen. Als een school genoeg computers heeft om alle leerlingen tegelijk examen te laten doen, gebeurt dit in één zitting. Scholen kunnen een efficiënter gebruik maken van de beschikbare computers door een deel van de leerlingen eerst de computervragen te laten maken en daarna de gewone vragen en de andere groep in de omgekeerde volgorde. Per 10 computers is het aan te bevelen één reserve te hebben staan.

Voor de installatie van het examen wordt een speciaal installatieprogramma aangeboden, waar de systeembeheerder mee kan werken.

Hoe ziet het examen er uit?

Er is een demo beschikbaar met verschillende Compex-examens met resultaten van leerlingen uit de oefensessie en de tweede correctie.

Mijn tips:

Netjes inloggen (nadat je op de computer bent ingelogd, dus Compex in met naam en klas).

Laat leerlingen een keer oefenen en met jou bekijken wat de docent krijgt te zien.Verbaas je er ook niet over als de eerste keer er van alles fout gaat, omdat de systeembeheerder enkele passages uit zijn cursus niet begreep.

Sommige leerlingen maken van het opslaan een feestje en je zoekt je dan als docent ‘te pletter’. Geef leerlingen aan wat te doen bij vastgelopen computer (inlog en wachtwoord).

Ervaringen en Correctie

Adviseer leerlingen om tussentijds op te slaan. Er was afgelopen jaar een 5-punts vraag. Die had dus gesplitst moeten zijn. Een leerling waarvan ik tweede corrector was, schreef bij vraag 23: ‘bij alles wat ik aanklikte, kreeg ik error’.

Wat betreft de afname: die duurt vier klokuren (voor de dyslecten). Waarschijnlijk moeten er dit jaar voor één van mijn leerlingen twee computers staan. Die leerling maakt alle (school-) examens op de computer.

Mijn advies met betrekking tot de correctie is: trek er de tijd voor uit!

Er was geen goede pretest geweest, door het naijlen op de normale productie van de examens). Pas in 2009 is dat geheel in orde ...

Wanneer een tabel in Coach is gewijzigd, is dit niet te zien voor de corrigerend docent.

Dan nog een detail: als er bij de start van het CE een mededeling is voor docenten dat er wellicht iets niet goed gaat, dan moet dit niet verteld worden aan de leerlingen!

Verder kun je je afvragen hoe je omgaat met een vraag van een leerling. Kun je meteen zien of het een fout van de leerling is of een bug in het programma? Voorbeeld: de trendlijn in Excel kun je zetten, maar niet bij onjuiste grafiekkeuze (verkeerde dingen op de as, geen spreiding gebruikt misschien), je hebt zelf de vragen nog niet gezien/gemaakt.

NB De docent mag helpen met het programma.

Leerlingen rekenen met hun rekenapparaat uit wat er in de tabel van Excel moet worden ingevuld.

Bij Coach: de functie ‘lees uit’ werkte niet (natuurlijk kun je dan bij ‘tabel’ gaan kijken) soms weer wel via versnellingengrafiek of met groene knop.

Dan de praktische vraag voor de corrector: waar schrijf je hoe je tot een beoordeling (deel punten toegekend) bent gekomen? Kantlijnen zijn er immers niet.

Mijn ervaringen als tweede corrector

Het was tijdens de examens onmogelijk back-up files te maken. Dat heeft de systeembeheerder de volgende ochtend gedaan. Bij één leerling is dat niet goed gegaan. In zo’n geval kun je antwoorden dan terugvinden via de restore_CD. Het wachtwoord is … maar dat staat ook in de handleiding.

De tweede correctie van Compex 6 leerlingen kost 2 klokuren (de rest dus niet meegerekend)

Coach nakijken: coach openen, resultaat → open → kies bladeren → document → docent → bureaublad → havo~1 → compex~2 → leerling-naam → kies vraagnummer.Overigens is nakijken op leerling-nummer alleen ook niet zo simpel: het is lastiger een nummer te onthouden dan een naam, ook bij tweede correctie.

Het Citrix netwerk kan Coach 5 niet goed aan.

Enkele suggesties om te oefenen:

Laptops (van sectie of van school), mediatheek (wat staat daar op de machines en hoe toegankelijk voor de leerlingen?), is voorbeelden ophalen mogelijk?

Bovendien: 32% van de vwo leerlingen had in 2006 een hulpvraag:

Technisch: waar is het bestand?

Andere problemen die zich voordeden:

Wat is de meerwaarde ICT?

Volgens Simons zijn er de volgende voordelen:

Waarom niet verplicht, waarom toch meedoen?

De meerwaarde zit mijns inziens in de volgende zaken:

Tenslotte een aantal zaken met betrekking tot het examen waarover discussie gewenst is.