Wiskunde in een kritische maatschappij

Als wiskundeleraar merk je dat in veel artikelen in kranten en tijdschriften gebruik wordt gemaakt van formules en grafieken. Omdat je geïnteresseerd bent in wiskunde kijk je in het algemeen iets verder dan de gemiddelde neus van de Nederlander lang is, naar de correctheid van die gebruikte formules en grafieken.
Ongetwijfeld zal een milieuorganisatie gegevens op een andere manier presenteren dan commerciële organisaties. De redactie van een krant zal rekening moeten houden met de leesbaarheid van artikelen. Iedere auteur zal zijn eigen redenen en manieren hebben om met wiskunde om te gaan.
Hoe kritisch moet je daar als lezer en wiskundeleraar mee omgaan? Een kritische houding is dus nodig bij het zoeken naar de relevante gegevens.
Kortom, organiseren, presenteren en manipuleren liggen dicht bij elkaar.

 

Irisherkenning

Ir. H. Oltmans
Joh. Enschede Security Solutions, Enschede

vrijdag 13.45-14.30 uur

Identificatie van een persoon die een ruimte wil betreden of toegang probeert te verkrijgen tot bepaalde computerbestanden kan op verschillende manieren. Traditioneel gebeurt dit meestal met behulp van een toegangscode of wachtwoord (dus door iets wat de persoon weet) of met een pasje of sleutel (dus door iets wat de persoon heeft). In de biometrie wordt er gekeken naar wie de persoon is, door het herkennen van een uniek verondersteld lichaamskenmerk.
Bij irisherkenning wordt het patroon van de iris omgezet in een binaire code. Deze iris-code wordt door middel van een speciaal algoritme berekend uit een video-opname van het oog. Wiskundige technieken die bij de extractie van deze code worden gebruikt zijn patroonherkenning en wavelet-transformatie.
Bij vergelijking van een iriscode die op een of andere manier is opgeslagen, met een nieuwe code die `live' berekend wordt uit een opname, doet het opmerkelijke feit zich voor dat codes afkomstig van verschillende irissen bijna altijd `maximaal van elkaar verschillen', waardoor slechts een gedeeltelijke overeenkomst tussen twee codes statistisch een zeer sterke aanwijzing is dat ze van dezelfde iris (en `dus' van dezelfde persoon) afkomstig zijn.
Omdat irisherkenning een grotere zekerheid en dus betere beveiliging biedt dan andere biometrieën, zoals vingerafdruk en gezichtsherkenning, is het aantrekkelijk deze techniek toe te passen in hoogbeveiligde omgevingen. Hierbij doen zich uiteraard vragen voor met betrekking tot de privacy van deelnemende personen (wie heeft toegang tot de biometrische gegevens en wat kan je ermee?) en de veiligheid (is het mogelijk het systeem te foppen?).

 

Kritisch denken moet

Jan de Lange
Freudenthal Instituut, Universiteit Utrecht

vrijdag 16.00-16.45 uur

Kritisch nadenken bij het organiseren van je gedachten en van data kan geen kwaad. Er is op dit gebied veel onbenul van hoog niveau waar te nemen. Ook van eerbiedwaardige instellingen. Om maar te zwijgen van de media. Wiskunde lijkt het enige vak waarbij het aannemelijk gemaakt kan worden dat enig kritisch denkvermogen tot een kerndoel verheven zou worden. Bij wiskunde A was dat het voornemen, maar daar is weinig meer van te merken. Daar hoef je niet al te kritisch voor ingesteld te zijn. Kritisch denken in een kritiekloze maatschappij, kan dat eigenlijk wel?

 

Wiskunde in de krant

Drs. Dirk van Delft
NRC Handelsblad, Rotterdam

zaterdag 9.00-9.45 uur

Lezers van kwaliteitskranten tonen zich, zo wijst ieder lezersonderzoek uit, geïnteresseerd in wetenschap en waarderen een wetenschapsbijlage zeer. Hoe werkt dat in de praktijk uit voor de wiskunde? Hoe abstract mag die zijn? Zit de lezer te wachten op esoterische verhalen over magische vierkanten of wil hij wiskunde van vlees en bloed? Mag je hem trakteren op statistiek? Is een sappig verhaal over L.E.J. Brouwer geoorloofd zonder uitstapjes naar topologie en grondslagen? Gaat het in de krant vaak genoeg over de maatschappelijke betekenis der wiskunde? Moeten wetenschapsjournalisten ervoor zorgen dat meer mensen wiskunde gaan studeren? En waarom zie je bijna nooit formules in de krant?

 

Cijfers in het actievoeren en de politiek: een dodelijke combinatie?

Diederik Samsom
kernfysicus en voormalig campagneleider Greenpeace;
tegenwoordig kandidaat kamerlid voor de PvdA

zaterdag 10.30-11.15 uur

Politieke discussies, met name over milieuvraagstukken, hebben vaak een heel hoog cijfergehalte. Concentratie vervuilde stoffen, risico's van transporten, kostenramingen van milieumaatregelen, aantal dode vogels na een olieramp, opwarming van de aarde: er valt heel wat uit te rekenen en dat gebeurt dan ook. Maar worden de discussies eigenlijk wel rationeler door het gebruik van meer cijfermateriaal? Hoe eenduidig zijn cijfers nu eigenlijk?

Het verantwoord gebruik van cijfers in maatschappelijke discussies vereist een andere benadering dan een puur exacte wiskundige aanpak. Ook keiharde cijfers kennen hun eigen context. In deze workshop concrete voorbeelden uit de praktijk van maatschappelijke discussies waarin schijnbaar eenduidig cijfermateriaal grote valkuilen bevat. Het gezichtsbedrog van statistiek, vergelijking van verschillende grootheden, representatie van grafieken en creatief gebruik van eenheden kunnen zelfs de meest ervaren wiskundigen, laat staan politici of milieuactivisten op het verkeerde been zetten.

En ook, omdat iedereen het anders toch zou vragen, hoe zat het nou met die rekenfout met de Brent Spar? Het exclusieve verhaal als leerzaam voorbeeld.